نقد اصول فرقه ی حلقه – نقد اصل:19(انواع اتّصال به شبکه شعور کیهانی)، نقد اول؛

 

اصل۱۹) انواع اتّصال به شبکه شعور کیهانی 

دو نوع کلی اتّصال به شبکه شعور کیهانی وجود دارد： الف. راه های فردی (أُدْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ [1]: راه فردی راهی است که هیچ گونه تعریفی نداشته و در آن، شخص به واسطه اشتیاق بیش از حدّ خود، به شبکه شعور کیهانی اتّصال پیدا نموده باشد. برای این گونه اتّصال، وجود اشتیاق زایدالوصفی نیاز است.

ب.راه جمعی اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعًا وَلَا تَفَرَّقُوا :[2] راه جمعی راهی است که در آن فرد در حلقه وحدت قرار می گیرد. این حلقه، مطالبق شکل، سه عضو دارد: شعور کیهانی، فرد متّصل کننده و فرد متّصل شونده. با تشکیل حلقه، بلافاصله فیض الهی در آن به جریان افتاده، انجام کارهای مورد نظر در چارچوب این عرفان با تشکیل حلقه های مختلف تحقّق می پذیرد. برای وارد شدن به این حلقه ها، وجود سه عضو – شبکه شعور کیهانی، فرد متّصل کننده و فرد متّصل شونده – کافی است. در این صورت ، عضو چهارم، الله خواهد بود. عرفان کیهانی (حلقه) بر مبنای راه جمعی (اعتصموا) ، ایجاد اتّصال نموده، فیض الهی نیز با تشکیل حلقه مربوط، در آن جای می گردد. تشکیل این حلقه مطالبق شکل زیر صورت می گیرد.[3] طبق این اصل، دو راه برای اتّصال به شبکه شعور کیهانی وجود دارد .  راه فردی، راه جمعی. راه فردی، مشروط به داشتن اشتیاق بسیار زیاد و بیش از حدّ درونی برای اتصال است. اما راه جمعی به این صورت نیست و به راحتی قابل دسترسی برای همگان می باشد.  نویسنده در این اصل اعضای حلقه وحدت را توضیح می دهد. پیش تر به این موضوع اشاره کردیم.

نقد اول) استناد نادرست به آیات قرآن 

نویسنده در این اصل به دو آیه قرآن استناد می کند؛ از یک آیه راه فردی، و از آیه دیگر، راه جمعی را استفاده می کند .اما استناد به این آیات با اشکالاتی روبروست: الف: نویسنده برای راه فردی ،آیه شریفه: أُدْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ مرا بخوانید تا دعای شما را بپذیرم، را آورده است، اشکالاتی که در اینجا بنظر می رسد : 1- موضوع اتّصال به شعور کیهانی براساس مبانی مطرح شده توسّط نویسنده، عمومی است و مخصوص کسانی نیست که به خدا اعتقاد دارند. در نظر وی هر کسی می تواند از این اتّصال استفاده کند چه به خدا اعتقاد داشته باشد و چه اعتقاد نداشته باشد .سخن آیه، درخواست از خداست. بنابراین، آوردن این آیه با عمومیت مورد نظر نویسنده سازگار نیست . 2- آیه، دعوت را به صورت جمعی مطرح می کند (ادعونی : مرا بخوانید) اما نویسنده از آن، راه فردی را استفاده کرده است. 3- شرط داشتن اشتیاق زایدالوصف چه دلیلی دارد؟ از آیه مورد استناد نویسنده، چنین شرطی استفاده نمی شود. در واقع، این سؤال بر می گردد به این که علّت ریشه ای تأثیرگذاری حلقه وحدت چیست؟ آیا پدیده اجتماع چند نفر، باعث تاثیرگذاری است و یا عنصر تفویض است که تأثیر اصلی حلقه را به عهده دارد و یا عاملی دیگر در میان است؟  روشن نیست که چرا در راه فردی، اشتیاق زایدالوصف مطرح می شود و در راه جمعی اشتیاق لازم نیست. ب: در استناد به آیه شریفه «اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللهِ جَمِيعًا» نیز مواردی به نظر می رسد: 1- نویسنده با این استناد، در واقع «حبل الله» را به معنای شعور کیهانی دانسته است. این تفسیر از چند جهت درست نیست: جهت اول: بر اساس آیات قرآن در مواردی که «اعتصام» مطرح می شود[4] و بر اساس روایات، «حبل الله» یعنی قرآن کریم و سنت پیشوایان دینی [5] نه شعور کیهانی، چنین تفسیری که نویسنده، مطرح کرده با آیات دیگر قرآن و نیز با روایاتی که در ذیل آیه آمده ناسازگار است. جهت دوم: از نظر بنیانگذار عرفان کیهانی، اعتقاد به شعور کیهانی، جنبه زیر بنایی دارد و اعتقادات و مناسک ادیان و مکاتب، جنبه روبنایی دارد[6]  از این رو مطالبی که در قرآن، مطرح می شود از جمله «اعتصموا بحبل الله » از دیدگاه وی، جنبه روبنایی دارد.  در نتیجه، اعتقاد به شعور کیهانی یا اتّصال به آن، خارج از مضامینی است که قرآن کریم به آنها اشاره می کند و نویسنده نمی تواند برای این اعتقاد یا اتّصال، به آیات قرآن، استناد کند. 2-  اگر استناد به این آیه برای راه جمعی، پذیرفته شود با توجّه به ادامه آیه که می فرماید: «ولا تفرقوا» (و پراكنده نشويد)، راه فردی، راهی نادرست خواهد بود؛ زیرا در راه فردی، هر کسی جدای از دیگری در پی اتّصال به شعور کیهانی است.

 

 

 

پی نوشت:

 

[1]. غافر/60.

[2]. آل عمران/103.

[3].عرفان کیهانی (حلقه)، ص۸۲.

[4]. ر.ک به آیات: آل عمران 103 و 101 ، نساء 146 و 175 ، حج78. 

[5]. ر.ک به: محمّد حسین الطباطبائی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج 3 ، ص 369.

[6]. ر.ک به اصل 12 ، ص 70.