مقالات

بدعت ستیزی _ برگرفته از کتاب مفاتیح الحیاة ، آیه الله جوادی آملی

بدعت ستیزی

کلمه بدعت یعنی نوآوری، و این عمل گاهی حق و صدق و خیر و حَسَن است و زمانی باطل و کذب و شرّ و قبیح است.[1]مقصود از آن در اینجا آن است که دین، تام و کامل است و از هر عیب منزه و از هر نقص مبرّاست و اگر چیزی بر آن افزوده شود یا چیزی از آن کاسته گردد، چنین نوآوری مذمومی بدعت نامیده می‌شود و بدعتگذاری در آیات و روایات زیادی شدیداً نکوهیده و درباره آن تهدید[2] شده و پیامدهای زیانباری دارد.

برخورد با بدعتگذاران

مبارزه جدّی با بدعتگذاران از وظایف دانشمندان و از عبادت‌های مهم شمرده می‌شود.

خدا به پیامبرش (صلّی الله علیه وآله وسلّم) فرمان می‌دهد چنین به مبارزه با بدعتگذاران برخیزد: بگو: در آنچه به من وحی شده است، طعام حرامی را نمی‌یابم که برخورنده‌ای که آن را می‌خورد حرام شده باشد، مگر اینکه مردار باشد یا خونی ریخته شده یا گوشت خوک باشد که پلید است، یا دامی که آن را به نافرمانی سر بریده، همان که هنگام ذبحش نام غیر خدا را بر آن برده‌اند. و هر کس به خوردن یکی از این‌ها ناچار شود، به شرط آنکه ناچاری او در اثر ستمکاری و سرکشی نباشد بر او حلال می‌شود، چرا که خدا آمرزنده و مهربان است.[3]

در روایات، شیوه‌هایی برای مبارزه با بدعت و بدعتگذاران توصیه شده است:

دوری و اعراض؛ برائت و نفرت؛ سبّ و لعن؛ روشنگری و افشاگری و تهدید و ارعاب.

رسول خدا (صلّی الله علیه وآله وسلّم) فرمود: از اهل تشکیک و بدعت – که پس از من می‌آیند – آشکارا بیزاری بجویید، فراوان آنان را سبّ کنید و با بیان انحراف‌های آنان، بترسانیدشان تا به فساد در دین طمع نورزند و مردم از آنان دوری جویند و بدعت‌هایشان را فرا نگیرند. خدا با این کارها برای شما حسنات می‌نویسد و درجاتتان را در آخرت بالا می‌برد.[4]

امام صادق (علیه السّلام) فرمود: سه چیز است که دوری جستن از آن‌ها بر هر کس لازم است: نزدیک شدن به اشرار، گفت و گو با زنان [نامحرم با احتمال آسیب] و همنشینی با اهل بدعت[5] ؛ همچنین فرمود: با اهل بدعت همراهی و همنشینی نکنید که نزد مردم یکی از آن‌ها به شمار می‌آیید، [زیرا] رسول خدا (صلّی الله علیه وآله وسلّم) فرمود: انسان بر دین دوست و همنشین خویش است.[6]

بدعت ستیزی عالمان

رسول خدا (صلّی الله علیه وآله وسلّم) فرمود: هر گاه بدعت میان امت من آشکار شد پس بر عالم

واجب است دانش خود را آشکار کند و اگر چنین نکند لنعت خدا بر او باد[7] ؛ همچنین فرمود: عالم بر عابد هفتاد درجه دارد که فاصله میان هر دو درجه، هفتاد سال دویدن اسب است. راز این فضیلت آن است که چون شیطان بدعت را در میان مردم می‌گذارد، تنها عالم است که آن را می‌شناسد و آن را می‌زداید [دیگران را هم بیدار می‌کند تا از آن دوری جویند]؛ ولی عابد به عبادت خود می‌پردازد [و به نجات گمراه شدگان توجهی ندارد.][8]

پاداش بدعت ستیزان

رفعت درجه در بهشت: رسول خدا (صلّی الله علیه وآله وسلّم) فرمود: هرگاه اهل بدعت را دیدید بیزاری خود از آنان را آشکار کنید… و آنان را بترسانید تا مردم از ان ها برحذر باشند و بدعت‌هایشان را نیاموزند و خدا برای شما در برابر این کار حسنات می‌نویسد و درجات شما را در آخرت بالا می‌برد.[9]

امنیت و ایمان: رسول خدا (صلّی الله علیه وآله وسلّم) فرمود: هرکس بدعتگذار را بترساند خدا قلبش را از امنیت و ایمان پر می‌کند.[10]

یقین و رضا: رسول اکرم (صلّی الله علیه وآله وسلّم) فرمود: هر کس از روی نفرت از بدعتگذار دوری کند خدا قلبش را از یقین و رضا سرشار می‌کند.[11]

پیامدهای بدعت

زیانکاری و گمراهی: به یقین کسانی که فرزندان خود را به بی خردی و نادانی برای تقرّب به خدایان خود کشتند و آنچه را خدا روزی آن‌ها کرده بود از روی دروغ بستن به خدا بر خود حرام ساختند زیان کردند. قطعاً آنان گمراه شدند و هدایت یافته نبودند.[12]

ستمکاری: پس اگر چنین نکردند، بدان که بر خدا دروغ بسته‌اند، و هر کس پس از آشکار شدن حقیقت بر خدا دروغ بندد، چنین کسانی ستمکار خواهند بود.[13]

محرومیت از رستگاری: قطعاً” کسانی که بر خدا دروغ می‌بندند نیکبخت نخواهند شد.[14]

محرومیت از محبت خدا: ای کسانی که ایمان آورده‌اید! چیزهای پاکیزه را که خدا برای شما حلال کرده بر خود و دیگران حرام نکنید و بدین وسیله از حدود الهی نگذرید که خدا تجاوزگران را دوست نمی‌دارد. [15]

محرومیت از هدایت: و کیست ستمکارتر از آن که بر خدا دروغی بندد تا مردم را ندانسته به گمراهی افکند. شما ستمکارید و خدا مردم ستمکار را هدایت نمی‌کند.[16]

ترک سنت: امیرمومنان (سلام الله علیه) می‌فرماید: هیچ بدعتی گذارده نشد، مگر اینکه با آن سنتی (دینی) ترک شد.[17]

نابودی اسلام: رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: هرکسی نزد بدعتگذاری رفت و او را احترام کرد پس به راستی در نابودی اسلام کوشیده است. [18]

سزاوار لعنت الهی: رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم): هرگاه بدعت در میان امت ظاهر شد پس بر عالم لازم است علم خود را آشکار کند و اگر با آن مبارزه نکند لعنت خدا بر او باد.[19]

گرفتار گمراهی و آتش جهنم: امام صادق (سلام الله علیه) فرمود: هر بدعتی گمراهی است و راه هر گمراهی به آتش می‌انجامد.[20]

عذاب دردناک: قطعاً کسانی که بر خدا دروغ می‌بندند نیکبخت نخواهند شد…و برای آنان عذابی دردناک خواهد بود.[21]

[1]. برای توضیح آن ر.ک: تسنیم، ج10.

[2]. «فَوَيْلٌ لِلَّذِينَ يَكْتُبُونَ الْكِتَابَ بِأَيْدِيهِمْ ثُمَّ يَقُولُونَ هَذَا مِنْ عِنْدِ اللَّهِ لِيَشْتَرُوا بِهِ ثَمَنًا قَلِيلًا فَوَيْلٌ لَهُمْ مِمَّا كَتَبَتْ أَيْدِيهِمْ وَوَيْلٌ لَهُمْ مِمَّا يَكْسِبُونَ» (سوره بقره آیه 79) و ر.ک به: سوره انعام 138-139.

[3]. «قُلْ لَا أَجِدُ فِي مَا أُوحِيَ إِلَيَّ مُحَرَّمًا عَلَى طَاعِمٍ يَطْعَمُهُ إِلَّا أَنْ يَكُونَ مَيْتَةً أَوْ دَمًا مَسْفُوحًا أَوْ لَحْمَ خِنْزِيرٍ فَإِنَّهُ رِجْسٌ أَوْ فِسْقًا أُهِلَّ لِغَيْرِ اللَّهِ بِهِ فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ بَاغٍ وَلَا عَادٍ فَإِنَّ رَبَّكَ غَفُورٌ رَحِيمٌ» (سوره انعام آیه 145).

[4]. إِذَا رَأَيْتُمْ أَهْلَ اَلرَّيْبِ وَ اَلْبِدَعِ مِنْ بَعْدِي فَأَظْهِرُوا اَلْبَرَاءَةَ مِنْهُمْ وَ أَكْثِرُوا مِنْ سَبِّهِمْ وَ اَلْقَوْلَ فِيهِمْ وَ اَلْوَقِيعَةَ وَ بَاهِتُوهُمْ كَيْلاَ يَطْمَعُوا فِي اَلْفَسَادِ فِي‏ اَلْإِسْلاَمِ‏ وَ يَحْذَرَهُمُ اَلنَّاسُ وَ لاَ يَتَعَلَّمُوا مِنْ بِدَعِهِمْ يَكْتُبِ اَللَّهُ لَكُمْ بِذَلِكَ اَلْحَسَنَاتِ وَ يَرْفَعْ لَكُمْ بِهِ اَلدَّرَجَاتِ فِي اَلْآخِرَةِ (الکافی، ج 2، ص 375).

[5]. ثَلاثٌ يَجِبُ عَلَى كُلِّ إِنسَانٍ تَجَنُّبُهَا: مُقَارَنَةُ الأَشرَارِ وَ مُحَادَثَةُ النِّساءِ وَ مُجَالَسَةُ أَهلِ البِدَع (تحف العقول، ص 319).

[6]. لاَ تَصْحَبُوا أَهْلَ اَلْبِدَعِ وَ لاَ تُجَالِسُوهُمْ فَتَصِيرُوا عِنْدَ اَلنَّاسِ كَوَاحِدٍ مِنْهُمْ قَالَ‏ رَسُولُ اَللَّهِ (صلّی الله علیه وآله وسلّم) ‏ اَلْمَرْءُ عَلَى دِينِ خَلِيلِهِ وَ قَرِينِهِ‏ (الکافی، ج 2، ص 375).

[7]. إذا ظَهَرَتِ البِدَعُ في اُمَّتي فَليُظهِرِ العالِمُ عِلمَهُ، فَمَن لَم يَفعَل فَعَلَيهِ لَعنَةُ اللَّهِ (الکافی، ج 1، ص 54).

[8]. فَضلُ العالِمِ عَلى العابِدِ سَبعونَ دَرَجَةً، بَينَ كُلِّ دَرَجَتَينِ حُضْرُ الفَرَسِ سَبعينَ عاما. ذلكَ لأنَّ الشَّيطانَ يَضَعُ البِدعَةَ لِلنّاسِ فيُبصِرُها العالِمُ فیزیلها و العابِدُ یقبِلٌ عَلى عِبادَتِهِ (منیه المرید، ص 100).

[9]. … وَ بَاهِتُوهُمْ‏ كَيْلَا يَطْمَعُوا فِي الْفَسَادِ فِي الْإِسْلَامِ وَ يَحْذَرَهُمُ النَّاسُ وَ لَا يَتَعَلَّمُوا مِنْ بِدَعِهِمْ يَكْتُبِ اللَّهُ لَكُمْ بِذَلِكَ الْحَسَنَاتِ وَ يَرْفَعْ لَكُمْ بِهِ الدَّرَجَاتِ فِي الْآخِرَةِ (الکافی، ج 2، ص 375).

[10].  مَنْ‏ أَرعب صَاحِبِ‏ بِدْعَةٍ مَلَأَ اللَّهُ قَلْبَهُ أمناً وَ ایماناً (کنزالعمال، ج 3، ص 82).

[11].  مَنْ‏ أَعْرَضَ‏ عَنْ‏ صَاحِبِ‏ بِدْعَةٍ بُغْضاً لَهُ مَلَأَ اللَّهُ قَلْبَهُ يَقِيناً وَ رِضًا (تنبیه الخواطر و نزهه النواظر، ج 2، ص 116).

[12]. « قَدْ خَسِرَ الَّذينَ قَتَلُوا أَوْلادَهُمْ سَفَهاً بِغَيْرِ عِلْمٍ وَ حَرَّمُوا ما رَزَقَهُمُ اللَّهُ افْتِراءً عَلَى اللَّهِ قَدْ ضَلُّوا وَ ما كانُوا مُهْتَدينَ » (سوره انعام، آیه 140).

[13]. « فَمَنِ افْتَرى‏ عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ مِنْ بَعْدِ ذلِكَ فَأُولئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ » (سوره آل عمران، آیه 94).

[14]. « … إِنَّ الَّذينَ يَفْتَرُونَ عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ لا يُفْلِحُونَ » (سوره نحل، آیه 116).

[15]. « يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لا تُحَرِّمُوا طَيِّباتِ ما أَحَلَّ اللَّهُ لَكُمْ وَ لا تَعْتَدُوا إِنَّ اللَّهَ لا يُحِبُّ الْمُعْتَدينَ » (سوره مائده، آیه 87).

[16]. « … فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرى‏ عَلَى اللَّهِ كَذِباً لِيُضِلَّ النَّاسَ بِغَيْرِ عِلْمٍ إِنَّ اللَّهَ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمينَ » (سوره انعام، آیه 144).

[17]. مَا أُحْدِثَتْ بِدْعَةٌ إِلَّا تُرِكَ بِهَا سُنَّة (الکافی، ج 1، ص 58).

[18]. مَنْ مَشَى إِلَى صَاحِبِ بِدْعَةٍ فَوَقَّرَهُ فَقَدْ سَعَى فِي هَدْمِ الْإِسْلَام‏ (الفقیه، ج 3، ص 572).

[19]. إِذَا ظَهَرَتِ الْبِدَعُ فِي أُمَّتِي فَلْيُظْهِرِ الْعَالِمُ عِلْمَهُ فَمَنْ لَمْ يَفْعَلْ فَعَلَيْهِ لَعْنَةُ اللَّهِ. (الکافی، ج 1، ص 54).

[20]. كُلُّ بِدْعَةٍ ضَلَالَةٌ وَ كُلُّ ضَلَالَةٍ سبیل‌ها إِلَى النَّار (الکافی، ج 1، ص 56).

[21]. «… إِنَّ الَّذينَ يَفْتَرُونَ عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ لا يُفْلِحُونَ *… وَ لَهُمْ عَذابٌ أَليمٌ » (سوره نحل، آیات 116-117).

نوشته های مشابه

9 دیدگاه

  1. خدا شما را خیر دهد که مطالب مفیدی را تنظیم و منتشر می کنید. ممنون از سایت خوبتان

  2. بسم الله الرحمن الرحیم.با عرض سلام.
    آیا صلوات فرستادن به غیر از نبی اکرم ص وخاندانشان و دادن القاب مختلف که فقط شایسته ی حضرت صاحب الزمان عج است یه غیر ( مانندعلما و مراجع و مجتهدین ) بدعت گذاری محسوب نمیشود؟مثلا دادن لقب ” ولی امر مسلمین ” و یا “نایب حضرت صاحب الزمان عج ” به غیر از ایشان بدعت گذاری نیست؟اگر بدعت گذاری است از چه نوع میباشد؟بسیاری از دانشمندان و خود علمای عالیقدر این بدعت ها را نکوهش کرده اند .اما بسیاری از مردم به این موضوع توجه نمیکنند.صلوات فقط بر نبی اکرم ص و خاندان مطهر و گرامی ایشان جایز است .همچنین القابی که فقط شایسته ی حضرت بقیه الله الاعظم عج است را فکر نمیکنم به شخص دیگری بتوان نسبت داد .لطفا راهنمایی بفرمایید.اجر شما با حضرت صاحب الزمان عج.با تشکر فراوان.

    1. سلام.عناوین نائب امام زمان و ولی امر مسلمین، بدعت نیست و همیشه در طول تاریخ تشیع چنین عناوینی مطرح بوده.بدعتی در کار نیست.
      شیخ محمد حسن نجفى، صاحب جواهر (متوفای 1266ق): نظر من این است که خداوند، اطاعت از فقیه را به عنوان «اولی ‏الامر» بر ما واجب کرده است. دلیل آن اطلاق ادله حکومت فقیه، به ویژه روایت صاحب الامر(عج) است.(وسائل الشیعه، ج 18، ص 101).
      آیت الله شیخ مرتضى حائرى : «فقیه از سوى امام حجت است» و معناى حجّت بودن او از طرف امام، در عرف، این است که در همه مواردى که باید به امام مراجعه شود، فقیه نیز مرجعیت و حجّیت دارد.(صلوة الجمعه، ص 1449).
      شیخ طوسی: حکم نمودن و قضاوت بر عهده کسانى است که از جانب‏ سلطان عادل (امام معصوم) به آن‏ها اذن و اجازه داده شده باشد،و این وظیفه از جانب امامان علیه‌السلام به فقهاى شیعه واگذار شده ‏است.
      نظر سایر بزرگان شیعه هم همین است.

      1. بسم الله الرحمن الرحیم.با عرض سلام.استاد سئوالات دیگری هم در همین زمینه برام پیش اومده اما فکر میکنم اگه اونها رو هم بپرسم از مبحث جنایات و مکافات طاهری و دسته گلهایی که به آب داده دور میشیم و به همینقدر بسنده میکنم و ازتون خیلی متشکرم بابت پاسختون.در پناه خدا باشید.

  3. من نمی دونم علیزاده وکیل طاهری به چه قیمت حاضر شد حتی در شبکه های خارجی طاهری و فرقه حلقه را تایید کند!؟ در کلیپی که حلقه ایها پخش کردند به مجری شبکه سیاسی معاند می گوید طاهری آدم معتقدی است!

  4. مقاله فوق الذکر قابل توجه کسانی که از طاهری و هر بدعت گذار دیگر حمایت می کنند

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

دکمه بازگشت به بالا