مرگ، یا تحول بزرگ تکاملی
*مرگ، یا تحول بزرگ تکاملی*
مرگ و انقطاع روح از عالم ماده و برگشت به عوالم بالاتر، به جای خود یک تحول بزرگ تکاملی و یک سرفصل خاصی است در حرکت تکاملی انسان، یعنی روح انسان در هر کدام از عوالم «برزخ» و «حشر» و غیره چهره جدیدی یافته و قدم بزرگی در تکامل بر می دارد.
انسان هایی که به طرف خدا در صراط مستقیم عبودیت هستند در حشر و مواقف آن مشمول تزکیه حضرت حق بوده و خداوند آنان را از ناپاکی ها، پاک می گرداند و از آنچه روی چهره اصلی آنان را گرفته تطهیر
می نماید، ولی آنهایی که در صراط عبودیت نیستند، از این تزکیه الهی محروم خواهند بود. قرآن در این رابطه می فرماید :
«انّ الّذین یشترون بعهدالله و ایمانهم ثمناً قلیلاً اولئک لاخلاق لهم فی الاخره و لایکلمهم الله و لاینظر الیهم یوم القیامه و لایزکّیهم و لهم عذاب الیم[1]» : کسانی که عهد و پیمان خدا و تعهد فطری خود را به بهای ناچیزی
می فروشند، در آخرت بهره ای برای آنان نیست و خداوند در روز قیامت با آنها سخن نمی گوید. و نظری به آنان ندارد و پاکشان نمی کند و عذابی سخت خواهند داشت.
تزکیه خدا که در آیه به آن اشاره می فرماید؛ همان تکمیل روح انسان است و اینکه آن تزکیه، روح را تا بهشت و تا لقاء الهی سیر می دهد، و آنانی که در دنیا از بندگی خدا خود را محروم کرده اند عملاً از آن سیر و تزکیه و تطهیر محروم هستند.
*حقیقت بهشت و جهنم*
ممکن است در ابتدای امر تصور شود بهشت و جهنم موضوعی جدای از لقای پروردگار است، در حالی که باید متوجه بود هر حرکتی در نهایت به مبدأ متعال منتهی می گردد و بهشت و جهنم از آثار همین سیر به سوی پروردگار است. حال یا سیر به سوی اسم رحمت و مغفرت که بهشت است، و یا سیر به سوی اسم غضب و سخط الهی که همان جهنم است، زیرا سراسر عالم وجود همه و همه جلوه های اسماء الهی است و هر اسمی بنا به شرایط خاص، تجلی می کند. او برای شیطان و تابعانش با اسم «منتقم» و «شدید العقاب» تجلی
می کند. و برای رسول اکرم صلی الله علیه و آله با اسم «رحیم» و «وَدود» تجلی می نماید.
هرکس در مسیر زندگی خود با اسمائی خاص ارتباط دارد و از آن طریق با خدا ارتباط پیدا می کند، حال یا با اسم هادی و غفور خداوند ارتباط دارد و یا طوری زندگی می کند که خدا او را از درگاه خود می راند و صورت این راندن، همان جهنم است و روبه رو شدن با غضب الهی، زیرا وقتی همه وجود و همه عوالم هستی از آثار و مظاهر اسمای حسنای الهی است، قهراً بهشت و جهنم نیز به عنوان نظام و عالم خاصی از وجود، از این حقیقت مستثنی نیست.
قرآن اطاعت از خدا و رسول (ص) را موجب تجلی اسم غفور حق می داند و آثار لقای اسم غفور را بهشت معرفی می کند و می فرماید :
«و اطیعوا الله و اطیعو الرّسول لعلّکم ترحمون* و سارعوا الی مغفرهٍ من ربّکم و جنّهٍ عرضها السّموات و الارض اعدّت المتّقین[2]» : و اطاعت کنید خدا و رسول او را، شاید مشمول رحمت شوید و شتاب کنید به سوی مغفرت پروردگار و بهشتی که عرض آن در حد آسمان ها و زمین است و برای متقین آماده شده است.
پس لقای خداوند با اسم رحمت، همان ورود به عالم رحمت و فضل یعنی بهشت ها می باشد. در رابطه با اینکه رو به رو شدن با غضب الهی همان جهنم است قرآن می فرماید :
«افمن اتّبع رضوان الله کمن باء سخطٍ من الله و مأواه جهنّم و بئس المصیر[3]» آیا کسی که خشنودی خدا را پیروی می کند و طالب خشنودی خداست، مانند کسی است که روی به خشمی از خداوند آورده و جایگاهش جهنم است؟ و چه بد نقطه برگشتی است.
این آیه و امثال آن روشن می کند که عده ای از انسان ها روی به غضب الهی می آورند و او را با اسمای غضب ملاقات می کنند که از آثار آن جهنم است.
منبع : معاد، بازگشت به جدی ترین زندگی/ ص : 55 و 56 و 164 و 165/ استاد اصغر طاهرزاده
