نقد اصول فرقه ی حلقه؛ نقد اصل: 23( روح القدس)؛ نقد دوم؛

اصل 23 ) روح القدس

نقد دوم ) واسطه گری انحصاری روح القدس

نویسنده که در این اصل، با اشاره، جبرئیل را واسطه بین خدا و مردم معرفی می کند در اصل 53 صریحاً جبرئیل را تنها واسطه بین عالم پایین و عالم بالامی شمارد :

بین انسان و خدا، تنها واسطه ای که وجود دارد هوشمندی و شعور الهی ( یدالله ) است که به صورت های مختلف نقش یدالّلهی خود را ایفا نموده، پل ارتباط عالم پایین و عالم بالا می باشد .[1]

اولاً : واسطه گری روح القدس برای پاسخ به خواسته های انسان از خدا نیز در نامه اول پولس[2] مشاهده می شود و در متون اسلامی چنین رسالتی برای روح القدس یا جبرئیل بیان نشده که او واسطه پاسخ خدا به بندگان است .

ثانیاً : فرشتگان بی شماری هستند که وظیفه وساطت بین بندگان با خدا ( یعنی تدبیر امور عالم ) را برعهده دارند[3] . علامه طباطبایی در کتاب الرسائل التوحیدیه ( که شامل سه رساله است ) یک رساله را به بحث از وسائط بین خدا و موجودات اختصاص داده اند . در این رساله از وساطت اسما و صفات الهی، حُجُب، لوح، قلم، عرش، کرسی و ملائکه بر اساس آیات و روایات سخن گفته اند[4] . بنابراین، انحصار وساطت بین خدا و انسان در جبرئیل با آیات قرآن ناسازگار است . قرآن کریم در چند جا از جبرئیل نام می برد :

مَنْ كَانَ عَدُوًّا لِلَّهِ وَمَلائِكَتِهِ وَرُسُلِهِ وَجِبْرِيلَ وَمِيكَالَ فَإِنَّ اللَّهَ عَدُوٌّ لِلْكَافِرِينَ؛ [5]

کسی که دشمن خدا و فرشتگان و رسولان او و جبرئیل و میکائیل باشد ( کافر است و ) خداوند دشمن کافران است .

قُلْ مَنْ كَانَ عَدُوًّا لِجِبْرِيلَ فَإِنَّهُ نَزَّلَهُ عَلَى قَلْبِكَ بِإِذْنِ اللَّهِ ؛ [6]

بگو : کسی که دشمن جبرئیل باشد ( در حقیقت دشمن خداست ) چرا که او به فرمان خدا، قرآن را بر قلب تو نازل کرده است .

إِنْ تَتُوبَا إِلَى اللَّهِ فَقَدْ صَغَتْ قُلُوبُكُمَا وَإِنْ تَظَاهَرَا عَلَيْهِ فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ مَوْلاهُ وَجِبْرِيلُ وَصَالِحُ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمَلائِكَةُ بَعْدَ ذَلِكَ ظَهِيرٌ ؛ [7]

اگر شما ( همسران پیامبر ) از کار خود توبه کنید ( به نفع شماست ، زیرا ) دلهایتان از حقّ منحرف گشته؛ و اگر بر ضدّ او دست به دست هم دهید، ( کاری از پیش نخواهید برد ) زیرا خداوند یاور اوست و همچنین جبرئیل و مؤمنان صالح، و فرشتگان بعد از آنان پشتیبان اویند.

و در چند جا نیز از روح القدس سخن گفته است :

قُلْ نَزَّلَهُ رُوحُ الْقُدُسِ مِنْ رَبِّكَ بِالْحَقِّ لِيُثَبِّتَ الَّذِينَ آمَنُوا وَهُدًى وَبُشْرَى لِلْمُسْلِمِينَ ؛[8]

بگو : روح القدس آن را از جانب پروردگارت بحقّ نازل کرده ، تا افراد با ایمان را ثابت قدم گرداند؛ و هدایت و بشارتی است برای عموم مسلمانان .

إِذْ قَالَ اللَّهُ يَا عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ اذْكُرْ نِعْمَتِي عَلَيْكَ وَعَلى وَالِدَتِكَ إِذْ أَيَّدْتُكَ بِرُوحِ الْقُدُسِ ؛ [9]

( به خاطر بیاور ) هنگامی را که خداوند به عیسی بن مریم گفت : یاد کن نعمتی را که به تو و مادرت بخشیدم . زمانی که تو را با روح القدس تقویت کردم .

در این موارد جبرئیل ( که در قرآن به صورت جبریل آمده ) منشأ نزول وحی بر پیامبر اکرم (صلّی الله علیه وآله وسلّم )، یاور پیامبر و مایه تأیید حضرت عیسی ( علیه السّلام ) شمرده شده است . آنچه قابل توجّه است این که در آیه 98 سوره بقره جبرئیل در کنار میکال ( میکائیل ) به عنوان یکی از ملائکه آمده است .

خداوند در قرآن از فرشتگان دیگری مانند ملک الموت ، مالک ، مدبِّرات و زاجرات ، نیز یاد نموده است مانند :

قُلْ يَتَوَفَّاكُمْ مَلَكُ الْمَوْتِ الَّذِي وُكِّلَ بِكُمْ ثُمَّ إِلَى رَبِّكُمْ تُرْجَعُونَ؛ [10]

بگو : فرشته مرگ که بر شما مأمور شده (روح ) شما را می گیرد سپس بسوی پروردگارتان بازگردانده می شوید .

وَنَادَوْا يَا مَالِكُ لِيَقْضِ عَلَيْنَا رَبُّكَ قَالَ إِنَّكُمْ مَاكِثُونَ ؛[11]

آنها فریاد می کشند : ای مالک دوزخ ( ای کاش ) پروردگارت ما را بمیراند ( تا آسوده شویم ) ، می گوید : شما در این جا ماندنی هستید .

فَالْمُدَبِّرَاتِ أَمْرًا ؛[12]

و آنها که امور را تدبیر می کنند .

بنابر آنچه گذشت انحصار وساطت در جبرئیل با آیات قرآن ناسازگار است .

پیوند بین روح القدس و شفا که برگرفته از فرهنگ مسیحیّت است و همچنین واسطه گری انحصاری شعور کیهانی که نویسنده از آن به روح القدس و جبرئیل یاد می کند با آیات قرآن و آموزه های اسلامی، سازگار نیست .

در اصل های بیست و هفتم، بیست و هشتم و بیست و نهم، نویسنده به مسائل ماورائی و اطلاعاتی که انسان از این طریق به دست می آورد، اشاره کرده و این اطّلاعات را از دو طریق شبکه مثبت و شبکه منفی قابل دستیابی می داند . از نظر او، اطلاعات شبکه مثبت، منجر به عرفان کمال و اطّلاعات شبکه منفی منتهی به عرفان قدرت می شود . ارتباط محتوای این سه اصل ، موجب شد تا هر سه، در یک قسمت بررسی شود .

 

 

 

 

پی نوشت:

 

 

 

[1]^. عرفان کیهانی ، ص 119.

[2]^. نامه اول پولس به قرنتیان ، همانجا .

[3]. ر.ک به : محمّد حسین الطباطبایی، المیزان فی التفسیر القرآن ، ج 20 ، ص :182 ، ذیل تفسیر سوره نازعات.

[4]. همو، الرسائل التوحیدیه ، ص 122 به بعد .

[5]. بقره / 98.

[6]. بقره / 97.

[7]. تحریم/ 4.

[8]. نحل / 102.

[9]. مائده / 110 ، نیز بقره / 87 و 253.

[10]. سجده/ 11.

[11]. زخرف / 77.

[12]. نازعات / 5 . نیز : سوره های ذاریات، نازعات، مرسلات، قدر، عادیات .